آزمایش انعقاد خون چیست و چه زمانی باید آن را انجام داد؟

آزمایش انعقاد خون گروهی از آزمایشات خونی است که توانایی خون شما را برای لخته شدن بررسی می‌کند. لخته شدن فرایندی ضروری است که به جلوگیری از خونریزی بیش از حد بعد از آسیب یا جراحی کمک می‌کند. خون شما حاوی پروتئین‌ها و سلول‌های مختلفی است که با هم برای ایجاد لخته کار می‌کنند. هنگامی که مجروح می‌شوید، پلاکت‌ها، که نوعی سلول خونی هستند، با هم جمع می‌شوند تا لخته‌ای را تشکیل دهند. پروتئین‌ها نیز برای فعال کردن سایر پروتئین‌ها و ایجاد رشته‌های فیبرین که لخته را در جای خود نگه می‌دارند، با هم کار می‌کنند. 

آزمایش فاکتور انعقادی برای تشخیص اینکه آیا شما با هر یک از فاکتورهای انعقادی مشکل دارید که ممکن است باعث لخته شدن خون بسیار کم یا بیش از حد شود، استفاده می شود. آزمایش‌های فاکتور انعقادی همچنین برای نظارت بر افرادی که مشکل شناخته‌شده‌ای با فاکتورهای انعقادی دارند یا داروهایی به نام رقیق‌کننده‌های خون برای کاهش خطر لخته شدن خون مصرف می‌کنند، استفاده می‌شود. ممکن است همزمان برای یک یا چند عامل آزمایشاتی انجام دهید.

• آزمایش انعقاد خون (Coagulation Factor Tests)

• فاکتورهای انعقاد خون

• سنجش فاکتور

• سنجش فاکتور براساس تعداد (فاکتور I، فاکتور II، فاکتور هشت و غیره)

• پانل انعقادی

• فیبرینوژن

• پروترومبین

• هموفیلی A،B 

• خون

• یک متخصص مراقبت های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما نمونه خون می گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می شود ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

• انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه ای که سوزن گذاشته شده درد خفیفی یا کبودی داشته باشید، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می روند.

• آزمایش انعقاد خون ممکن است در شرایط مختلفی تجویز شود.

• آزمایش انعقاد خون معمولاً به صورت سرپایی در مطب پزشک یا آزمایشگاه انجام می‌شود. • از مصرف برخی داروها 12 ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید. حتماً با پزشک خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه و مکمل‌ها صحبت کنید.

• از خوردن یا آشامیدن 8 ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید. این امر برای برخی از آزمایشات انعقاد خون، مانند آزمایش زمان پروترومبین (PT)، ضروری است.

• به پزشک خود در مورد سابقه خونریزی یا کبودی غیرطبیعی، کم خونی یا مصرف داروهای رقیق کننده خون اطلاع دهید. این اطلاعات می تواند به پزشک شما کمک کند تا آزمایش شما را به درستی تفسیر کند.

در صورت داشتن موارد زیر ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید:

• یک نتیجه غیر طبیعی در آزمایش خون که بررسی می کند چقدر طول می کشد تا خون شما لخته شود. این آزمایش‌ها شامل آزمایش زمان پروترومبین و INR (PT/INR) و/یا آزمایش زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT) است.

• سابقه سلامت خانوادگی مشکلات ناشی از عوامل انعقادی. برخی از شرایطی که بر فاکتورهای انعقادی تأثیر می گذارند، مانند هموفیلی، ارثی هستند. این بدان معناست که والدین شما ژن بیماری را به شما منتقل کرده اند. این شرایط رایج نیست.

• یک وضعیت سلامتی که ممکن است بر فاکتورهای لخته شدن خون شما تأثیر بگذارد:

- بیماری شدید کبد

- کمبود ویتامین K

- انتقال خون

- سرطان

- اختلالات ایمنی

° شرایطی که ممکن است باعث ایجاد مشکل در لخته شدن خون شود عبارتند از:

- بیماری های خود ایمنی ، مانند لوپوس

- سرطان

- چاقی

- برخی عفونت ها مانند سپسیس و COVID-19

- حرکت نکردن برای مدت طولانی، مانند بعد از جراحی

- کمبود ویتامین های B6، B12 و فولات

• علائمی که ممکن است ناشی از مشکل فاکتورهای انعقادی باشد:

° علائم اختلالات خونریزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- خونریزی شدید که با فشار پس از آسیب، عمل دندانپزشکی یا جراحی متوقف نمی شود.

- خونریزی های مکرر بینی که خود به خود شروع می شود.

- وجود خون در ادرار ( ادرار کردن ) یا مدفوع ( مدفوع )

- کبودی های مکرر و بزرگ یا لکه های ریز قرمز یا قهوه ای زیر پوست

- قرمزی، تورم، درد یا سفتی ناشی از خونریزی در عضلات یا مفاصل

- قاعدگی های سنگین

° علائم لخته شدن بیش از حد خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- تورم، قرمزی، گرمی و درد در بازوها یا پاها که ممکن است ناشی از لخته باشد.

- مشکل در تنفس از لخته ای که به ریه شما رسیده است.

- حالت تهوع

• برخی از داروها و مواد می توانند با نتایج آزمایش انعقاد خون تداخل داشته باشند. مهم است که قبل از انجام آزمایش، پزشک یا تکنسین آزمایشگاه خود را در مورد تمام داروها و مکمل هایی که مصرف می کنید، از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه و گیاهی، مطلع کنید.

• داروهایی که می توانند با آزمایش انعقاد خون تداخل داشته باشند عبارتند از:

- داروهای رقیق کننده خون، مانند وارفارین (کومادین) و هپارین

- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن

- آنتی بیوتیک ها

- داروهای ضد تشنج

- داروهای ضد افسردگی

- مکمل های گیاهی، مانند سیر و زنجبیل

• عوامل دیگری که می توانند با آزمایش انعقاد خون تداخل داشته باشند عبارتند از: مصرف الکل ، سیگار کشیدن ، بارداری و اگر اخیراً عمل جراحی یا آسیب دیده است.

اگر هر یک از این داروها یا مواد را مصرف می کنید، مهم است که قبل از انجام آزمایش انعقاد خون با پزشک خود در مورد اینکه آیا باید آنها را قطع کنید یا خیر صحبت کنید. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد دوز داروهای خود را تنظیم کنید یا چند روز قبل از آزمایش از مصرف آنها خودداری کنید.

پزشک شما ممکن است نیاز به دستور آزمایش های دیگری برای تشخیص علت مشکل در فاکتورهای انعقادی شما داشته باشد. 

• سطح پایین تر از حد طبیعی: یک یا چند فاکتور انعقادی یا کمبود فاکتور انعقادی ممکن است به معنای اختلال خونریزی باشد. بسته به اینکه کدام فاکتورهای انعقادی آزمایش شده است، نتایج شما ممکن است نوع اختلال خونریزی و میزان جدی بودن آن را نشان دهد.

اختلالات خونریزی که به ارث می برید معمولاً فقط شامل یک عامل لخته شدن می شود. هیچ درمانی برای اختلالات خونریزی ارثی وجود ندارد، اما درمان می تواند به مدیریت وضعیت شما کمک کند.

اختلالات خونریزی ناشی از سایر شرایط معمولاً شامل سطوح پایین دو یا چند عامل انعقادی است. درمان بستگی به علت اختلال خونریزی شما دارد.

• سطوح بالاتر از حد طبیعی: یک یا چند فاکتور انعقادی ممکن است به این معنی باشد که شما دچار اختلالی هستید که باعث لخته شدن خون شما بیش از حد معمول می شود. پزشک شما ممکن است دارو و تغییرات سبک زندگی سالم برای قلب را برای کمک به جلوگیری از لخته شدن خون توصیه کند. همچنین ممکن است لازم باشد از درمان جایگزینی هورمون برای یائسگی و قرص های ضد بارداری حاوی استروژن اجتناب کنید ، زیرا ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهند.

با پزشک خود صحبت کنید تا بفهمید نتایج آزمایشات شما چه معنایی دارد و چه درمانی برای شما بهترین است.

1. بعد از آزمایش چه اتفاقی می افتد؟

- می توانید بلافاصله پس از اتمام آزمایش به فعالیت های عادی خود بازگردید.

- ممکن است کمی کبودی یا درد جزئی در محل نمونه گیری داشته باشید.

- نتایج آزمایش شما معمولاً در عرض چند روز در دسترس پزشک شما خواهد بود.

2. چه مدت طول می کشد تا نتایج آزمایش انعقاد خون من مشخص شود؟

نتایج آزمایش انعقاد خون شما معمولاً در عرض چند روز در دسترس پزشک شما خواهد بود. با این حال، در برخی موارد ممکن است بیشتر طول بکشد. اگر نگران نتایج خود هستید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.

• اگر سابقه خونریزی یا کبودی غیرطبیعی، کم خونی یا مصرف داروهای رقیق کننده خون دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

• اگر در مورد نتایج آزمایش انعقاد خون خود سوالی دارید، حتماً با پزشک خود صحبت کنید.

• اگر باردار هستید، به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از آزمایشات انعقاد خون در دوران بارداری توصیه نمی شود.

از اطلاعات موجود در این مقاله نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد سلامتی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.