تقویم تاریخ - 14 تیر

مجموعه: تقویم تاریخ

1813م:«جان ملكم John Malcolm» كه به پاس خدماتش به دولت متبوع خود انگلستان لقب «سر Sir» گرفته است پنجم ژوئيه سال 1813 تاليف خود «تاريخ ايران» را كه كلا حدود هزار صفحه است و آن را در هند تكميل كرده بود به دست چاپ داد ولي تاريخ انتشار نسخه هاي اصلي، كه از آن به جاي مانده «سال 1815» را نشان مي دهد كه از آن چنين بر مي آيد كار چاپ و صحافي نزديك به دو سال طول كشيده بود.

«سرجان ملكم» يك «نظامي- ديپلمات» بود كه از سال 1800 ميلادي تا 1810 سه بار به عنوان مامور دولت انگلستان به ايران آمده بود. انگيزه او در نوشتن اين كتاب كه قسمتهايي از آن، مخصوصا آن قسمت كه درباره رفتار و روانشناسي ايرانيان است به عنوان «راهنماي» دولت هاي اروپايي (غرب) بكار رفته و مدّ نظر آنها بوده است هنوز به درستي شناخته و روشن نيست.

1951م:برغم حضور دكتر مصدق نخست وزير وقت در جلسه دادگاه بين المللي لاهه و مدافعات بعدي وكيل بلژيكي ايران، پنجم ژوئيه 1951 دادگاه لاهه به سود شاكي پرونده (دولت انگلستان) و بر ضد ايران راي داد!. ترومن رئيس جمهوري وقت آمريكا از حزب دمكرات براي حل مسئله از طريق تراضي طرفين، ده روز بعد اورل هريمن ديپلمات آمريكايي را براي مذاكره با دكتر مصدق به تهران فرستاد كه نخست وزير وقت، ملي شدن صنعت نفت ايران را عملي پايان يافته اعلام كرد و حاضر به سازش نشد، تهديد انگلستان كه مسئله را در شوراي امنيت مطرح خواهد كرد دست کم گرفت و بعدا نيز مناسبات ايران با انگلستان را قطع كرد.

1687م:ايزاك نيوتن دانشمند انگليسي (1643 ـ 1727) پنجم ژوئيه 1687 تاليف مهم خود «اصول رياضي فلسفه طبيعي» را منتشر ساخت. وي با توسل به قواعد كپلر و حركت ستارگان، نيروي جاذبه و 3 قاعده حركت را كه پايه علم «مكانيك» هستند (در مورد اجسام متحرك بر روي كره زمين) به دست داد. او با تجزيه نور خورشيد از طريق عبور دادن آن از منشور، همچنين ثابت كرد كه آن نور (اصطلاحا سفيد) از طيفي از انوار به وجود مي آيد كه داراي طول موج مختلفند. نيوتن همچنين كلكولس (حساب فاضله) تكميل شده را ارائه داد.

1895م:گوگلیلمو مارکونی (1874 ـ 1937) ایتالیایی در سال 1895 و یک سال پس از درگذشت فردریک هرتز آلمانی و با استفاده از تجربه او روی امواج الکترومانیتیک موفق به استفاده از این امواج در انتقال پیام و ساخت بی سیم شد. وی که اطاق زیر شیروانی خانه اش (اتک=اتیک و با تلفظ آمریکایی: ادک)را تبدیل به آزمایشگاه فیزیک کرده بود بعدا به انگلستان رفت و به تکمیل اختراع خود پرداخت و دوم ژوئیه 1897 اختراع «بیسیم» را در لندن به نام خود به ثبت داد. از این اختراع نخست در ارسال تلگرام و سپس سخن پراکنی استفاده شد و رادیو بوجود آمد.

1934م:چهارم ژوئيه 1934 (پنجم ژوئيه به وقت تهران) ماري کوري دانشمند فرانسوي فيزيک که به اتفاق شوهرش «پير» در سال 1898 موفق به کشف عنصر راديواکتيو «راديوم» شده و در طول چهار سال بعد از آن به تکميل کشف خود پراخته بودند درگذشت.

"پير کوري" شوهر ماري قبلا در يک حادثه رانندگي کشته شده بود. اين زن و شوهر دانشمند در سال 1903 برنده جايزه نوبل فيزيک شده بودند.

2009م:فیلیپ کورتین تاریخدانی که نیم قرن از عمر خودرا صرف پژوهش درباره انتقال نزدیک به ده میلیون برده سیاهپوست از آفریقا به قاره آمریکا کرد و به تشریح جزئیات این بزرگترین و غم انگیز ترین تجارت انسان در بیش از ده کتاب پرداخت که داستان نگاران و سینماگران به یافتن سوژه از میان آنها سرگرم شده اند 15 ژوئن 2009 در 87 سالگی درگذشت. پیش از تلاش پروفسور کورتین، بسیاری از نکات حساس این تجارت انسان در پرده ابهام بود. وی ضمن پژوهش های خود از چند شورش سیاهپوستان که در آفریقا و عمدتا آفریقای غربی شکار و با کشتی به قاره آمریکا منتقل می شدند پرده برداشته که سه چهار مورد آن در میان راه و در کشتی های حامل برده صورت گرفته بود. کورتین برای یافتن جزئیات این جنایت که حدود 250 سال طول کشیده بود 48 سفر به قاره آفریقا و کشورهای آمریکای لاتین و جزایر کارائیب کرده و آرشیوها و گزارش های ناخدایان کشتی ها را خوانده بود. بیشتر این تجارت توسط پرتغالی ها صورت گرفته بود.

2004م:در تفسير و اظهار نظرها در باره فيلم مستند «فارنهايت - ناين ايلون» ساخت مايكل مور كه نمايش آن از اواخر ژوئن 2004 آغاز شده بود سخن از يك انقلاب در صنعت فيلم سينمايي به ميان آمده بود.

طبق اين تفسيرها، ابتكار «مايكل مور»، سينما و ژورناليسم را كه دو پيكر، از مجموعه رسانه هاي همگاني هستند به صورت يك رسانه واحد درآورده است و گفته شده است؛ كار او كه يك پديده تازه بود اقتباس و دنبال خواهد شد و در آينده نمونه هاي ديگر فيلمهاي سينمايي از اين دست به بازار خواهد آمد كه از تلفيق گزارشهاي مستند و مصاحبه با افراد حقيقي و نمايش صحنه هاي واقعي با هدف مشخص، و تحت عنوان يك سوژه توليد خواهند شد و اين، چيزي جز ازدواج ژورناليسم و صنعت سينما نيست و نسل نو خواهان مشاهده واقعيات است تا تخيل. اين نسل بيش از نسلهاي گذشته مشكلات سياسي ـ اجتماعي را لمس مي كند و در جستجوي يافتن ريشه آنها و شناخت مسئول و يا مسئلان است.

1770م:جنگ دريايي سه روزه «چشمه» ميان ناوگان روسيه و عثماني در درياي اژه از پنجم ژوئيه (15 تيرماه) 1770 آغاز شد و آخر وقت هفتم ژوئيه اين سال با شكست سخت ناوگان عثماني پايان يافت و دولت روسيه خبر اين پيروزي را توسط يك فرستاده ويژه به دولت ايران اطلاع داد كه در تاريخ، اقدامي تعجب برانگيز توصيف شده است. در آن زمان براي سياست خارجي دولت روسيه دو هدف در اولويت قرار داشت؛ يكي گرفتن سهم در منطقه مديترانه و ديگري رسيدن به آبهاي اقيانوس هند تا در سلطه بر ملل فاقد توپ دورزن و ناو توپدار از ساير استعمارگران اروپايي عقب نماند. تزار وقت براي رسيدن به هدف يكم، ناوگان خود را براي جنگ با عثماني، از بالتيك به درياي اژه فرستاده بود كه نتيجه اش نبرد دريايي چشمه بود.

1811م:ونزوئلا پنجم ژوئيه 1811 به همت سيمون بوليوار، به عنوان نخستين سرزمين آمريكاي لاتين كه از استعمار اسپانيا خلاص مي شد اعلام استقلال كرد كه روز ملي اين كشور است. ولي اين استقلال ديري نپاييد و اسپانيا بوليوار و ياران او را فراري داد.

بوليوار پس از ديدار از اروپا، اين بار با توسل به جنگ اسپانيا را از ونزوئلا و چند سرزمين ديگر امريكاي لاتين بيرون راند. با اين كه اسپانيا از 1821 ديگر توان جنگ با بوليوار را نداشت، استقلال ونزوئلا از سال 1823 صورت عمل به خود گرفت.

1830م:دولت فرانسه در سال 1830 در صدد تصرف الجزاير بر آمد و پنجم ژوئيه اين سال شهر الجزيره و مناطق اطراف آن را گرفت ولي براي استعمار همه الجزاير مجبور شد چهل سال جنگ كند كه 17 سال، قهرمان بزرگ اين جنگ عبدالقادر (1883 - 1808) فيلسوف صوفي و انديشمند الجزايري بود که لقب قهرمان ملي الجزايري ها را به دست آورده است.

الجزاير كه از سال 106 پيش از ميلاد جزيي از قلمرو امپراتوري روم شده بود اواخر قرن هفتم ميلادي ضميمه ممالك اسلامي شد و پس از آن نيزهرچند وقت يك بار زير نگين عثماني و يا قدرتهاي اروپايي قرار مي گرفت، اما از نوعي خود مختاري و فدراسيون قبايل برخوردار بود. اين قسمت مديترانه، از دير زمان سواحل نا امني داشت كه مرکز فعاليت باجگيران دريايي بود و اين گروه سرانجام از ناوگان آمريكا و بعدا انگلستان شكست خوردند. در آغاز قرن نوزدهم يهوديان و تجار الجزايري به ناپلئون امپراتور فرانسه وام نقدي داده بودند كه پس از تبعيد ناپلئون، پول خود را از دولتهاي وقت فرانسه مطالبه مي كردند و چون در دهه سوم قرن 19 در وصول طلب خود سماجت كردند شارل دهم پادشاه وقت فرانسه در صدد تصرف الجزاير بر آمد و به اين سرزمين كه به محاذات فرانسه در سوي ديگر درياي مديترانه قرارگرفته است نيرو فرستاد و بالاخره الجزاير به تصرف فرانسه درآمد.

1977م:پنجم ژوئيه سال 1977 ژنرال ضياءالحق فرمانده ارتش پاكستان در يك كودتاي بدون خونريزي دولت ذوالفقار علي بوتو را كه از طريق انتخابات برسر كار آمده بود ساقط و وي را زنداني ساخت كه بعدا اعدام شد. بوتو رئيس حزب مردم پاكستان و قبلا وزيرخارجه اين كشور بود. بوتو پس از جدا شدن پاكستان شرقي (بنگلادش) از جمهوري اسلامي پاكستان تلاش بسيار كرد كه شيرازه امور از هم نپاشد.

1909م:اندره گروميكو كه با خروج او از دايره سياست خارجي شوروي اين اتحاديه فرو پاشيد پنجم ژوئيه 1909 به دنيا آمد و 80 سال عمر كرد و نزديك به دو سال پيش از فروپاشي شوروي در گذشت.

گروميكو كه در دانشگاه ، اقتصاد كشاورزي خوانده بود در 34 سالگي دردستگاه حزب كمونيست چنان توجه استالين را به خود جلب كرد كه در 1943 (دوران جنگ جهاني دوم ) او را كه 34 سال بيش نداشت به عنوان سفير به آمريكا فرستاد و به او سفارش كرد كه از ديد انتقادي با جزئيات زندگاني و روشهاي آمريكائيان آشنا شود، ضعفهاي آنان را دريابد و زبان انگليسي را بياموزد.

2004م:اشاره بانو ژنرال «جانس كارپينسكيjanis karpinski» كه در زمان رياست او بر زندان ابوغريب، شكنجه هاي آن چناني در اين زندان عراق روي داده بود مبني بر اين كه با يك بازجوي اسرائيلي ملاقات و مذاكره كرده بود خشم اعراب را برانگيخته و برخي روزنامه نگاران عرب نوشته بودند كه حدس زده بودند اسرائيلي ها در كار شكنجه زندانيان ابو غريب مداخله داشتند.

2007م:«مايكل هرشMichael Hirsh» روزنامه نگار آمريكايي و از دبيران مجله «نيوزويك» كه از ايران ديدار كرده بود در يك برنامه يك ساعته تلويزيوني كه از شبكه «سي سپن ـ 2» پخش شد به پرسش هاي مخاطبان اين شبكه درباره ايران پاسخ گفت. اين برنامه كه در 28 ژوئن 2007 پخش شده بود در ساعت 9 شب سوم ژوئيه، پخش آن از اين شبكه تكرار شد. پرسش ها في المجلس، تلفني و يا از طريق ايميل و فاكس دريافت مي شد.

1900: يكصد هزار چيني كه در تاريخ به « مشت زنان » شهرت يافته اند و قصد كوتاه كردن دست خارجيان را از وطن خود داشتند 12 هزار نيروي خارجي را در « تيانشان » محاصره كردند.

1945: چرچيل در انتخابات انگلستان شكست خورد. اين انتخابات انگلستان « بلوغ دمكراسي» اين كشور را ثابت كرد ، زيرا انگليسي ها احساس كرده بودند مردي كه در زمان جنگ آنان را به پيروزي رساند ، شايد نتواند در دوران صلح نخست وزير خوبي برايشان باشد.

1950: تصويب قانون « بازگشت » ، اقامت هر يهودي را در اسرائيل تضمين كرد.

1959: دكتر احمد سوكارنو رئيس جمهوري وقت اندونزي پارلمان اين كشور را منحل كرد و اعلام داشت كه تا مردم اهميت و جزئيات دمكراسي را درك نكنند و بهاي « آراء » خود را ندانند بهتر است كشور دمكراسي محدود داشته باشد و سران احزاب و كارشناسان دلسوز در تصميم گيري ها شركت كنند.

1975: دماغه سبز ( كاپ ورده ) كه از سال 1462 مستعمره پرتغال بود استقلال يافت . اين كشور 420 هزار نفري كه در افريقاي غربي واقع شده است قرنها بهترين تسهيلات را براي كشتي ها فراهم مي كرد زيرا كه در مسير راههاي دريايي بوده است . اين سرزمين پس از ممنوع شدن تجارت برده در آمد خود را از دست داد. داوطلبان كمونيست به تامين استقلال اين سرزمين كه پرتغال آن را يك ايالت خارجي خود اعلام كرده بود كمك بسيار كردند.

1978: مدير زندان شوشي در جمهوري آذربايجان وزير كشور اين جمهوري ، معاون و دستيار او را كشت و سپس خودكشي كرد.

1978: در پي قتل رئيس جمهوري يمن شمالي بر اثر انفجار بمب و اعدام رئيس جمهوري يمن جنوبي و بسط نفوذ كمونيستها در اين جمهوري، اتحاديه عرب ضمن ابراز نگراني سريعاوارد عمل شد.