ورزش‌های مخصوص فلج ارب: بهبود حرکت و کنترل دست با روش‌های سبک و موثر

مجموعه: درمان با ورزش

راههای درمان فلج ارب

تلاش برای بهبودی: ورزش‌های مخصوص فلج ارب در فیزیوتراپی 

فلج ارب (به انگلیسی: Erb’s palsy) بیماری ای است که در اثر آسیب عصبی به شبکه بازویی ایجاد می شود و اغلب در نوزادان دیده می شود. اعصاب شبکه بازویی ، گروهی از اعصاب هستند که از نخاع به سمت گردن و تا پایین هر دست کشیده می شود. این گروه عصبی مسئولیت حرکت و احساس در شانه و دستها را دارند و در صورت آسیب دیدگی منجر به ضعف یا فلج کامل در دست ها می شوند. 

این آسیب معمولا در نوزادان تازه متولد شده به خاطر مشکلات حین زایمان ایجاد می شود. ممکن است هنگام کشیدن گردن نوزاد به یک طرف در زایمان های دشوار ، آسیب د یدگی موقتی یا دائمی اعصاب در نوزاد بوجود بیاید. 

با این که فلج ارب در اثر آسیب عصبی هنگام زایمان ایجاد می شود ممکن است تا 3 – 6 ماهگی نوزاد قابل تشخیص نباشد. اغلب نوزادان به صورت خود به خود بدون اقدامات درمانی یا فقط ورزش های مخصوص و فیزیوتراپی در عرض چند ماه درمان می شوند ولی در مواردی که آسیب شدید است ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. 

برخی کودکان بعد از درمان کاملا بهبود پیدا کرده ولی برخی دیگر با وجود اقدامات درمانی هرگز بهبود پیدا نخواهند کرد. ورزشهای مخصوص فلج ارب باید با توجه به میزان آسیب دیدگی و روند بهبود هر چند وقت یک بار توسط فیزیوتراپ تجویز گردد. 

علایم فلج ارب

علایم فلج ارب بسته به نوع و شدت فلجی متفاوت است و میتواند از ضعف یا درد شروع شده و تا فلج کامل دست آسیب دیده پیش برود. متداول ترین علایم فلج ارب عبارت است از:

• آویزان شدن دست در کنار بدن که رو به داخل چرخیده 

• ضعف قدرت گرفتن اجسام در دست

• اختلال در گردش خون ، عضلات و رشد عصبی

• محدودیت حرکت شانه ، عضلات دو سر ، آرنج ، ساعد ، مچ دست یا کف و انگشتان دست

• بی حسی در بازو و دست

• فلج جزئی یا کامل دست

• ضعف در یک دست

فلج نوزاد میتواند از بی حرکتی جزئی تا کامل متغیر باشد و آسیب عصبی میتواند از کبودی جرئی تا پارگی یا کنده شدن کامل عصب تغییر کند.

در صورتی که کشش یا پارگی عصب خفیف باشد ، نوزاد 3 – 6 ماه بعد از تولد خود به خود بهبود پیدا میکند. 

ورزشهای مخصوص فلج ارب

متداول ترین درمان فلج ارب ، فیزیوتراپی است. در فیزیوتراپی حتی در نوزادانی که آسیب شبکه بازویی به صورت جزئی دارند از حرکات ورزشی و سایر روش های  بری تسریع بهبودی و توانایی کنترل کامل دست استفاده می شود. 

فیزیوتراپی فلج ارب هر چه سریعتر شروع شود ، موثرتر خواهد بود. ورزشهای مخصوص فلج ارب بسیار سبک و ملایم است و بیشتر شامل ورزش های قدرتی ، ماساژ ملایم ، حرکاتی برای بهبود دامه حرکت ، ورزش های تحریک کننده و کشش ملایم است که باید توسط فرد بزرگسال روی نوزاد انجام شود.

جلسات فیزیوتراپی توسط متخصص فیزیوتراپی اطفال انجام می شود و به والدین درباره چگونگی ادامه تمرینات در خانه آموزش داده می شود. 

والدین باید نقش فعالی در ورزشهای مخصص فلج ارب اشته باشند و این تمرینات را روزی 2 – 3 بار با کودکتان انجام دهید. 

ورزش ها باید از 3 هفتگی کودک شروع شود.

این ورزش ها دامنه حرکتی شانه ، آرنج و مچ دست را حفظ می کنند و از سفت شدن دائمی مفصل که به نام انقباض مفصل شناخته می شود جلوگیری می نمایند. 

در مواردی که از بازوی آسیب دیده به اندازه کافی استفاده نشود به طور قابل توجهی کوچکتر از بازوی سالم خواهد شد که به صورت دائمی باقی می ماند ولی با افزایش سن ، بیشتر نمی شود. 

ورزش های مخصوص فلج ارب شامل موارد زیر می شوند:

- کشش ملایم فعال و منفعل

- ماساژ ملایم

- تحریک حسی

- تمرینات مربوط به دامنه حرکتی برای پیشگیری از انقباض و گرفتگی مفصل

- تمرینات قدرتی ، بازی ها ، کارهای سرگرمکننده و ورزش های توسعه دهنده 

- استفاده از اسپلینت ها ، بریس ها و چسب های انعطاف پذیر پشتیبان که به هماهنگی و تراز مفصل کمک میکنند و باعث می شوند کودک بازوی آسیب دیده را به درستی حرکت دهد. 

- بستن بازوی سالم برای تشویق کودک به استفاده از بازوی آسیب دیده برای تسریع بهبودی.

- تحریک الکتریکی عصبی عضلانی برای بهبود جریان خون و ساخت عضلات و به حداقل رساندن آتروفی عضلات

- آب درمانی و انجام تمرینات حرکتی و قدرتی در آب که دردناکی حرکات را کمتر می کند. 

- تفریح درمانی و مشارکت در فعالیت های تفریحی که شامل حرکت بازو و شانه باشد مثل کوهنوردی ، سینه خیز رفتن ، پرتاب کردن ، نقاشی با انگشت ، برداشتن و خوردن غذا ، شنا کردن و غیره. 

فیزیوتراپی فلج ارب

تمرین اول 

کودک را در موقعیتی قرار بدهید که مجبور باشد برای گرفتن اسباب بازی وزنش را روی دست آسیب دیده بیندازد یا مجبور باشد از آن دست برای گرفتن اسباب بازی استفاده کند. هنگام انجام تمرین باید کنار کودک باشید و ایمنی او را حفظ کنید. روزی 2 – 3 بار به مدت 10 دقیقه این تمرین را انجام دهید. 

کاردرمانی فلج ارب

تمرین دوم 

برای کشش انگشتان نوراد او را به پشت بخوابانید و 4 انگشت او را کنار هم قرار دهید و انگشتان را به آرامی صاف کنید. کمی مچ را به عقب خم کنید و چند ثانیه انگشتان را به همین حالت نگه دارید و دست را رها کنید . این  تمرین را 10 بار تکرار کنید. 

تمرین سوم 

انگشت ها را به حالت مشت جمع کنید و به آرامی مچ دست را به سمت بالا خم کنید . دست را در همین حالت چند ثانیه نگه دارید و دوباره مچ دست را راست کنید. این تمرین  را چند بار در روز در ست های 10 – 15 تایی انجام دهید. 

فیزیوتراپی فلج ارب

تمرین چهارم

بازوی دست آسیب دیده را به قفسه سینه بچسبانید. با دست دیگر آرنج دستی که به سینه چسبیده را نگه دارید و کشش ایجاد کرده به مدت 10 ثانیه نگه دارید. 

ورزش فلج ارب با توپ

تمرین پنجم

نوزاد را به پشت بخوابانید و دست آسیب دیده را کنار بدن بالا بیاورید تا همتراز با شانه آسیب دیده باشد . به آرامی دست را از آرنج به سمت قفسه سینه خم کنید  و دوباره دست را دور کنید و به حالت اول برگردانید و 10 بار تکرار کنید. 

برای بهبود دامنه حرکت آرنج این تمرین را روزی 3 – 4 بار تکرار کنید. مراقب باشید که فشار زیادی برای خم کردن و باز کردن آرنج استفاده نکنید و از زورتان روی نوزاد استفاده ننمایید. این کار باید کاملا با ملایمت انجام شود تا آسیب بیشتری به نوزاد وارد نشود. 

ورزشهای مخصوص فلج ارب

تمرین ششم

نوزاد را به پشت بخوابانید و مچ دست آسیب دیده را بگیرید و به آرامی بالای سرش بیاورید. کشش ایجاد شده در زیر بغل را 5 – 10 ثانیه نگه دارید و دست را به حالت اول برگردانید. این تمرین را 3 بار در روز در یک ست 10 تایی تکرار کنید. اگر کودکتان توانایی نشستن دارد میتوانید این تمرین را در حالت نشسته روی  صندلی انجام دهید. 

ورزشهای مخصوص فلج ارب

تمرین هفتم 

پشت سر کودک قرار بگیرید و با یک دست زیر آرنج و با دست دیگر زیر مچ آسیب دیده را بگیرید و به او کمک کنید به آرامی دستش را تا بالای سرش بیاورد. تا حد امکان دست را بالا بیاورید و چند ثانیه مکث کنید و دوباره دست را به آرامی پایین بیاورید که دست آسیب بیشتری نبیند. این تمرین را در ست های 10 تایی 3 – 4 بار در روز تکرار کنید. 

ورزش برای نوزادن مبتلا به فلج ارب

تمرین هشتم

نوزاد را به پشت دراز کنید ، با یک دست ساعدش را بگیرید و با کف دست دیگر شانه اش را نگه دارید که حرکت نکند. بازویش را به آرامی به سمت بالا بکشید و تا به کنار شانه اش برسد و کمی مکث کنید.

تمرینات حرکتی برای درمان فلج ارب

تمرین نهم 

بازوی نوزاد را  تا نیمه بالا  بیاورد و آرنجش را 90 درجه خم کنید. دست را در همین حالت نگه دارید و کف دست را به عقب بچرخانید به طوری که کف دست به سمت روبرو قرار بگیرد.

تمرین دهم 

هر دو آرنج نوزادتان را 90 درجه خم کنید و بدن نوزاد بچسبانید. ساعد را از پهلو به سمت بیرون و سپس داخل بچرخانید ، شاید بتوان گفت این حرکت مهم ترین ورزش برای درمان فلج ارب است. 

تمرین یازدهم

آرنج نوزاد را 90 درجه خم کنید به طوری که ساعد روبروی بدن قرار بگیرد ، کف دست نوزاد را به پایین بگیرید و به آرامی بچرخانید به طوری که کف دست رو به بالا قرار بگیرد. 

تمرین دوازدهم

نوزاد را به پهلو بخوابانید به طوری که بازوی آسیب دیده اش رو به بالا باشد. یک حوله رول شده بزرگ پشت نوزاد و یک حوله رول شده کوچکتر جلوی او بین پاهایش قرار دهید. اسباب بازی مورد علاقه اش را جلوی دستش بگذارید تا تشویق به فعالیت با دستش شود. 

تمرین سیزدهم

نووزاد را به پشت بخوابانید و اسباب بازی اش را بالای سرش آویزان کنید تا تشویق شود دستها را بالا بیاورد و اسباب بازی را بگیرید. اسباب بازی را جایی بگذارید که دست نوزاد به آن برسد احتمالا لازم باشد دست آسیب دیده را خودتان حمایت کنید. 

تمرین چهاردهم 

نوزاد را به شکم روی زمین بگذارید و اسباب بازی اش را در مقابلش قرار دهید تا تشویق به حرکت و گرفتن اسباب بازی شود. اگر بازوی نوزاد شما خیلی ضعیف است میتوانید از یک حوله رول شده زیر قفسه سینه اش استفاده کنید تا وزنش را نگه دارد. 

تمرین پانزدهم

اگر نوزاد شما قادر به نشستن با حمایت شما  است ، او را به حالت نشسته قراردهید یا  این که روی صندلی مخصوص نشستن نوزاد در ماشین بگذارید. اگر بازوی نوزاد شما به عقب افتاده است میتوانید با قرار دادن یک حوله در پشت بازویش را حمایت کنید. اسباب بازی اش را جلویش قرار دهید و خودتان دست آسیب دیده را به سمت جلو ببرید تا تشویق شود از هر دو دستش برای گرفتن اسباب بازی استفاده کند.

گردآوری : بخش ورزش بیتوته