آزمایش الکتروفورز هموگلوبین خون (hb electrophoresis)؛ ابزاری برای تشخیص بیماری‌های خونی

الکتروفورز هموگلوبین (hb electrophoresis) یکی از فرآیندهایی است که پزشکان برای تجزیه و تحلیل هموگلوبین در گلبول های قرمز خون شما استفاده می کنند.

هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که به سلول‌ها کمک می‌کند تا اکسیژن را در سراسر بدن حمل کنند.

 

گاهی اوقات، ژن کنترل کننده هموگلوبین شما تغییر می کند یا جهش می یابد و گلبول های قرمز سالم را به سلول های آسیب دیده تبدیل می کند. این سلول های آسیب دیده می توانند تجزیه شوند و باعث کم خونی و سایر اختلالات خونی مانند کم خونی سلول داسی شکل یا تالاسمی شوند.

 

الکتروفورز هموگلوبین به پزشکان کمک می کند تا آن شرایط را تشخیص دهند. این آزمایش همچنین یکی از چندین آزمایشی است که نوزادان تازه متولد شده را از نظر علائم کم خونی داسی شکل و سایر بیماری های نادر اما جدی غربالگری می کند.

آزمایش الکتروفورز هموگلوبین خون (Hemoglobin Electrophoresis) 

• Hemoglobin Variant

• Hemoglobin A2

• HGB (Hemoglobin) Electrophoresis

• Hemoglobin Electrophoresis Cascade Level 1

• A2 Hemoglobin

خون

یک متخصص مراقبت های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما نمونه خون می گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می شود ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

 

نوع دیگر نمونه گیری با استفاده از انگشت است ، در این آزمایش، پزشک شما نوک انگشت شما را سوراخ کند تا نمونه کوچکی از خون شما دریافت کند. آنها نمونه را روی یک نوار آزمایشی یا ویال مخصوص نگهداری می کنند. گاهی اوقات از دستگاه های انگشتی استفاده می کنند که به طور همزمان نمونه خون را جمع آوری و ذخیره می کند.

 

برای آزمایش یک نوزاد تازه متولد شده، یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی پاشنه کودک شما را با الکل تمیز می کند و پاشنه پا را با یک سوزن کوچک فشار می دهد. ارائه دهنده چند قطره خون جمع آوری کرده و بانداژی را روی محل قرار می دهد.

ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی کودک شما ممکن است از تست انگشت برای گرفتن نمونه خون کودک شما استفاده کند.

انجام این آزمایش معمولاً بدون عوارض جانبی است، با این حال، در برخی از موارد ممکن است عوارض زیر رخ دهد:

• خونریزی: در صورتی که سوزنی که برای جمع آوری نمونه خون استفاده می‌شود به عروق بزرگی دسترسی نداشته باشد و سوزن به یکی از عروق کوچک تزریق شود که باعث خونریزی ملایم شود.

• درد: ممکن است بعد از انجام آزمایش درد و احساس تنگی در منطقه ای که سوزن وارد شده است، رخ دهد.

• عفونت: در صورتی که ابزارهای آزمایشی به درستی ضدعفونی نشوند، ممکن است عفونت در محل ورود سوزن رخ دهد.

• بروز آسیب به بافت: در صورتی که سوزن به بافت‌های اطراف عروق وارد شود، ممکن است بافت‌ها آسیب ببینند و درد و التهاب در این منطقه رخ دهد.

• برای آزمایش الکتروفورز هموگلوبین نیازی به آمادگی خاصی ندارید.

اگر علائم اختلال هموگلوبین را دارید ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشید. این شامل:

- خستگی

- پوست رنگ پریده

- زردی ، وضعیتی که باعث زرد شدن پوست و چشم‌ها می‌شود.

- درد شدید (بیماری سلول داسی شکل)

- مشکلات رشد در کودکان

اگر به تازگی بچه دار شده اید، نوزاد شما به عنوان بخشی از غربالگری نوزاد مورد آزمایش قرار می گیرد. غربالگری نوزادان گروهی از آزمایشات است که برای اکثر نوزادان آمریکایی بلافاصله پس از تولد انجام می شود. غربالگری شرایط مختلف را بررسی می کند. بسیاری از این بیماری ها در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند.

همچنین اگر در معرض خطر ابتلا به بیماری سلول داسی شکل یا اختلال هموگلوبین ارثی دیگری هستید، ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشید. عوامل خطر عبارتند از:

- سابقه خانوادگی

- پیشینه قومی

برخی از داروها ممکن است تأثیر منفی بر روی نتایج آزمایش الکتروفورز هموگلوبین داشته باشند. به همین دلیل، باید از پزشک خود در خصوص تمامی داروها، مکمل‌های غذایی و تغذیه‌ای که در حال استفاده هستید، مطلع شوید. برخی از داروهایی که ممکن است تأثیر منفی بر روی نتایج آزمایش داشته باشند عبارتند از:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن.

• داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین و هپارین.

• داروهایی که برای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی استفاده می‌شوند، مانند آمیودارون و نیترات‌ها.

• داروهایی که برای درمان بیماری‌های روماتیسمی مانند رماتوئید آرتریت و لوپوس سیستمیک استفاده می‌شوند، مانند متوترکسات و هیدروکسی کلروکین.

• داروهایی که برای درمان سرطان مانند کربوپلاتین، داکسوروبیسین و آزاتیوپرین استفاده می‌شوند.

اینها تنها نمونه‌ای از داروهایی هستند که ممکن است تأثیر منفی بر روی نتایج آزمایش الکتروفورز هموگلوبین داشته باشند. لذا، باید از پزشک خود در خصوص تمامی داروها، مکمل‌های غذایی و تغذیه‌ای که در حال استفاده هستید، مطلع شوید.

نتایج شما انواع هموگلوبین یافت شده و سطوح هر کدام را نشان می دهد.

سطوح هموگلوبین خیلی بالا یا خیلی پایین ممکن است به این معنی باشد:

- تالاسمی، وضعیتی که بر تولید هموگلوبین تأثیر می گذارد. علائم از خفیف تا شدید متغیر است.

- صفت سلول داسی شکل. در این شرایط، شما یک ژن سلول داسی شکل و یک ژن طبیعی دارید. اکثر افراد دارای صفت سلول داسی شکل، مشکلات سلامتی ندارند.

- بیماری سلول داسی‌شکل

- بیماری هموگلوبین C، وضعیتی که باعث شکل خفیف کم خونی و گاهی اوقات بزرگ شدن طحال و درد مفاصل می شود.

- بیماری هموگلوبین SC، وضعیتی که باعث شکل خفیف یا متوسط ​​بیماری سلول داسی شکل می شود.

نتایج شما همچنین ممکن است نشان دهد که یک اختلال خاص خفیف، متوسط ​​یا شدید است.

 

نتایج آزمایش الکتروفورز هموگلوبین اغلب با سایر آزمایش ها از جمله شمارش کامل خون و اسمیر خون مقایسه می شود. اگر در مورد نتایج خود سؤالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

• آیا نیاز به آماده‌سازی خاصی قبل از آزمایش الکتروفورز هموگلوبین وجود دارد؟

بله، قبل از انجام این آزمایش، نیاز به تهیه نمونه خون از بیمار دارید که باید در شرایط مناسبی جمع‌آوری شود. همچنین، باید از پزشک خود در خصوص تمامی داروها، مکمل‌های غذایی و تغذیه‌ای که در حال استفاده هستید، مطلع شوید. بعضی از داروها ممکن است تأثیر منفی بر روی نتایج آزمایش داشته باشند.

 

• آیا آزمایش الکتروفورز هموگلوبین دردناک است؟

پاسخ: خیر، این آزمایش به طور کلی به عنوان یک آزمایش ساده خونی در نظر گرفته می‌شود و معمولاً دردناک نیست. با این حال، ممکن است در زمان تزریق سوزش کوچکی را احساس کنید.

 

• چه نوع بیماری‌هایی می‌توان با استفاده از آزمایش الکتروفورز هموگلوبین تشخیص داد؟

پاسخ: آزمایش الکتروفورز هموگلوبین برای تشخیص بیماری‌های خونی مانند کم‌خونی مرتبط با هموگلوبین و بیماری‌های موروثی مانند بتا تالاسمی و سیکل هموگلوبینوپاتی‌ها استفاده می‌شود.

 

• آیا نتایج آزمایش الکتروفورز هموگلوبین ممکن است تحت تأثیر داروهایی که در حال مصرف هستید، قرار بگیرد؟

پاسخ: بله، برخی از داروها ممکن است تأثیر منفی بر روی نتایج آزمایش الکتروفورز هموگلوبین داشته باشند. به همین دلیل، باید از پزشک خود در خصوص تمامی داروها، مکمل‌های غذایی و تغذیه‌ای که در حال استفاده هستید، مطلع شوید.

• اگر در خطر داشتن فرزندی با اختلال هموگلوبین ارثی هستید، ممکن است بخواهید با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید. مشاور ژنتیک متخصصی است که در زمینه ژنتیک و آزمایشات ژنتیکی آموزش دیده است. او می تواند به شما در درک این اختلال و خطر انتقال آن به فرزندتان کمک کند.

• در برخی از موارد، آزمایش الکتروفورز هموگلوبین ممکن است برای افرادی که از نظر جمعیتی در معرض خطر بیماری‌های مرتبط با هموگلوبین هستند، به عنوان یک آزمایش ارزیابی پیشگیرانه نیز توصیه شود.

 

از اطلاعات موجود در این مقاله نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد سلامتی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.